Een kamer vol wilde olifanten…
10 juni 2009 | |Ik zit wel eens een vergadering voor waarin de energie en aandacht van sommige deelnemers op me overkomt als intens, maar ongeleid. Mensen reageren op elkaar met de snelheid van het licht, gedachten worden verwoord wanneer ze opborrelen, alles lijkt met alles te maken te hebben. Als voorzitter heb ik dan het idee achter een op hol geslagen flipperkast te staan.
De weg naar verlichting (thangka Nepal 2008)
Bij mij thuis aan de muur hangt een thangka (een boeddhistische schildering op stof) uit Nepal: de schildering beeldt de verschillende stadia af van het pad naar verlichting. We zien een monnik met een stuk touw in zijn ene hand en een haak in zijn andere. Hij rent aanvankelijk achter een donkere olifant aan, die geleid wordt door een aap. Geshe Rabten, een bekende Tibetaans-boeddhistische leraar, lichtte de afbeelding als volgt toe: De monnik staat voor de boeddhist, of de beoefenaar van meditatie. De olifant staat voor zijn geest. Een getemde olifant is gehoorzaam en bereid om zwaar werk te verrichten. Een wilde, ongetrainde olifant kan gevaarlijk zijn en geweldige schade veroorzaken. Ook twee vijanden van concentratie zien we afgebeeld: drukte of verstrooidheid en slaperigheid of sloomheid. De aap staat voor de drukte, de afleiding. De aap is geen moment in rust, is altijd met iets bezig of door iets afgeleid. De donkere kleur van de olifant staat voor zware loomheid. De instrumenten in de hand van de man kunnen hem helpen zijn geest te temmen: het touw staat voor wijze aandacht (of wat veel mensen nu kennen als mindfulness) en de haak voor inzicht in de staat van de geest. (Uit The Graduated Path to Liberation (oorspr. 1969, deze uitgave van Publications for Wisdom Culture (New Delhi) 1980, pp. 37-38)
Fragment thangka
Het is eerst zaak de olifant te vangen (met het touw van de aandacht) en te leiden (met de haak van begrip). En vervolgens te berijden. Hoe de geest verlicht kan raken valt natuurlijk nauwelijks te vergelijken met het in banen leiden van een vergadering. De ontwikkeling van mijn geest is mijn verantwoordelijkheid, terwijl het welslagen van een vergadering een gedeelde verantwoordelijkheid van de deelnemers is. En toch inspireert de afbeelding op de thangka me om mijn voorzitterschap vorm geven met een mix van mildheid en vastberadenheid, aandacht en inzicht. Of, in wat minder boeddhistisch jargon, kop erbij en klare taal.
Commententaren zijn gesloten.