Spaghetti-mindset, of: omgaan met complexiteit

Ik weet nog niet precies waarom en mogelijk zal ik het niet te weten komen vóór mijn laatste adem: me verhouden tot groepen waar gedoe gaande is, maakt me wakker. Het lijkt voor mij iets te maken te hebben met uitdaging, met complexiteit. Het lijkt me uit te nodigen om met een frisse blik en nieuwsgierigheid te kijken naar wat er nú is. Dat is tegelijkertijd spannend voor me: te erkennen dat ik niet weet wat te doen. En dan te merken dat ik één favoriete strategie heb om met die spanning, dat niet-weten om te gaan: heel hard gaan werken met de kennis en de vaardigheden die ik heb.

Ik hoop dat je hier minzaam glimlachend bij jezelf denkt: “Ach gut, dat het hem zo lang geduurd heeft tot dát inzicht te komen.” En dat je voor jezelf al langer duidelijk hebt hoe je daar dan keuzes in maakt die bijdragen aan ieders welzijn, inclusief dat van jou. Wil je ze met me delen in de reacties onder dit bericht?

Meer kennis en meer vaardigheid dragen niet altijd bij aan verbinding en verandering. Bij gedoe in groepen zijn er zeker momenten waarop iemands uitleg of iemands actie zorgt voor beweging. Misschien ken je ook situaties waarin een uitleg, actie of beste bedoeling nèt een ander effect had. Hoe werkt dat? Voor mij helpt het, om voor ogen te houden dat er een verschil is tussen complexe systemen en gecompliceerde systemen.

Het woord complex heeft zijn wortels in het latijnse woord voor ‘vlechten’. Het woord gecompliceerd is terug te voeren op het latijnse woord voor ‘vouwen’. Frederic Laloux gebruikt (in dit clipje en in zijn boek Reinventing organizations) beelden van een bord spaghetti en een vliegtuig om de verschillen duidelijk te maken: Een vliegtuig is een gecompliceerd systeem, dat je aan de hand van logica en kennis planmatig kunt bedienen of aanpassen. Met een uitgekiend plan en gedisciplineerde uitvoering kun je zo’n systeem naar eigen inzicht veranderen. Een bord spaghetti daarentegen bestaat uit enkele onderdelen waarbij ik geen idee heb wat er gebeurt als ik aan een losse sliert trek. Ik kan wel bepalen waar ik begin, zonder dat ik kan voorspellen wat er vervolgens gebeurt of wat daarna de beste stap zal zijn.

Mij helpt dit onderscheid om te bepalen hoe ik wil bijdragen als er gedoe ontstaat. Door mijn kennis van zaken in te brengen. Of vaardigheden toe te passen. Of juist eerst even niets te doen, bereid te zijn  te luisteren en misschien net iets langer om de hete brij heen te draaien. Dat is een spaghetti-mindset.

 

(Rick Nason schreef It’s Not Complicated: The Art and Science of Complexity for Business (2017). Theodore Kinni vatte voor MIT Sloan Management Review het vijfde hoofdstuk samen waarin Nason vier verschillende strategieën omschrijft die helpen met complexiteit om te gaan. De vierde, het ontwikkelen van een ‘complexiteit mindset’ verbasterde ik hierboven van harte tot ‘spaghetti mindset’.)