De luxe om van mening te verschillen

Een cartoon uit The New Yorker laat twee mensen, kruipend door de woestijn, zien die met elkaar bekvechten over waarom ze geen verschillende luchtspiegelingen zouden kunnen hebben. Het werkt meteen op mijn lachspieren. De herkenning ook…

De laatste tijd lijkt het duidelijk te worden voor me dat we ons alleen verschil van inzicht kunnen veroorloven als het belang van ons gesprek niet dringend of voelbaar is. We hebben alle tijd om te praten over klimaatverandering, over zonnepanelen of windmolens, zolang het water niet aan de lippen staat. Want dán is het overduidelijk: pompen óf verzuipen.

De afgelopen week liep ik mee in de ‘klimaatmars’ in Amsterdam. Ik geloof dat het de eerste mars van mijn leven was. De opwinding die dat met zich meebracht, hielp me moeiteloos door het eerste uur van regen, kou en natheid heen. Toen op een groot scherm mensen op zonnige en drogere plekken boodschappen begonnen te verkondigen, voelde ik een lichte opstand in mij opborrelen. Waarom waren ze hier niet? Ik had geen steun of overtuiging nodig, maar gedeelde smart!

Vanaf een podium begonnen mensen met het uitstrooien van belangrijke dingen over de verzamelde parochie van duizenden glimmende poncho’s en paraplus. Ik juichte als de intonatie op een vraag leek te duiden. Na nog zo’n twintig minuten werd de opstand in mij ondraaglijk: Ik wilde geen boodschappen meer horen, maar zélf gehoord worden voor mijn klappertanden en verlangen om in beweging te komen! Het was net alsof Zij daar bezig waren met iets anders dan Wij hier. De Drogen spraken over idealen in de toekomst, de Natten morden over beweging in de tegenwoordige tijd.

De mensen op het podium leken bezig met een programma en lieten zo hun geluid te laten horen. De mensen in de regen waren op zoek waren naar beweging en beschutting. En ikzelf: erkenning voor mijn erbarmelijke situatie! Maar zolang ik bleef mopperen op anderen die niet inzagen wat ík nodig had, veranderde er niet werkelijk iets. Ook om mij heen hoorde ik gemor. Gemor is de taal van mensen die niet worden gehoord, zou Martin Luther King waarschijnlijk zeggen. Mensen riepen ‘LOPEN!’ en spraken hun frustratie uit naar elkaar. Toen het ongemak ondraaglijk werd, ging dat gemor over in beweging. En toen de beweging er eenmaal was, was er ook weer ruimte voor grapjes, gezang, en een gezamenlijk doel.

Het fascineert me nog steeds, wat daar die zondag in mijzelf en in de menigte gebeurde. Het lijkt iets te maken te hebben met machteloosheid, gemor en gezamenlijkheid: zolang ik mopper en mor, geef ik een deel van mijn macht weg om de verandering te creëren die zorg draagt voor alle betrokkenen. Als het water aan de lippen staat, is er geen ruimte voor gemopper of verschil van mening. Dan komt er beweging, letterlijk of figuurlijk.

Ik houd van die urgentie. En tegelijkertijd is het topsport voor me: om in het heetst van de strijd toch ook afgestemd te blijven op anderen. Dan wil ik helder zijn én de wijsheid van de ander kunnen horen, omdat ik geloof dat in die verbinding de meeste wijsheid en de krachtigste oplossingen schuilen.